Cała prawda o fizjoterapii w ciąży

Rosnący ciążowy brzuszek to ogromny powód do szczęścia, ale również poważne wyzwanie dla organizmu. Niestety, ból związany z tym wyjątkowym stanem może skutecznie zaburzyć radość z oczekiwania na maluszka, a nawet uniemożliwić codzienne funkcjonowanie. Aż 80% ciężarnych skarży się na dolegliwości ze strony kręgosłupa, do tego często dochodzi dyskomfort w obrębie miednicy czy bioder. Opcją, którą warto rozważyć z lekarzem prowadzącym, jest konsultacja z zakresu fizjoterapii uroginekologicznej – dowiedz się, na czym ona polega i w czym może Ci pomóc!

Zmiany w organizmie ciężarnej

Ciąża to wyjątkowy czas w życiu kobiety, ale także prawdziwa próba ognia dla jej organizmu. Zachodzące zmiany mają na celu zapewnienie prawidłowego rozwoju dziecka oraz przygotowanie ciała do porodu. Obejmują one zarówno układ hormonalny, krążeniowy, jak i pokarmowy czy kostno-mięśniowy, a ich intensywność może różnić się w zależności od etapu ciąży i indywidualnych predyspozycji.

Co dokładnie zmienia się w organizmie kobiety?

Zwiększa się stężenie hormonów, na przykład progesteronu, estrogenu czy hCG.
Powiększają się piersi i macica.
Wzrasta objętość krwi, a praca serca jest szybsza niż dotychczas.
Dochodzi do spowolnienia pracy przewodu pokarmowego, mogą więc występować zaparcia lub zgaga.
Zwiększa się zapotrzebowanie na składniki odżywcze i energię.
Mięśnie dna miednicy ulegają osłabieniu, zachodzą zmiany w postawie ciała.
Dochodzi do zmian nastroju, pojawia się zmęczenie i senność.
Pojawia się częstsze oddawanie moczu, wynikające z ucisku macicy na pęcherz.

Jedną z kluczowych zmian jest wspomniane już zwiększone wydzielanie hormonów. Zaliczyć można do nich również relaksynę, która powoduje rozluźnienie więzadeł i struktur stawowych miednicy mniejszej. To bardzo przydatny proces, ponieważ ułatwia poród, jednak może również prowadzić do dolegliwości bólowych – takich jak ból spojenia łonowego czy większa podatność na skręcenia stawów. Ponadto powiększająca się macica wpływa na postawę ciała, co może skutkować bólem kręgosłupa, szczególnie w odcinku lędźwiowym. Zmiany te mogą również wpływać na funkcjonowanie układu pokarmowego i moczowego, prowadząc do dolegliwości takich jak zgaga czy częstsze oddawanie moczu.

Na czym polega fizjoterapia w ciąży?

Ciąża to nie lada wysiłek dla organizmu, jeżeli na domiar dolegliwości pojawia się ból – trudno zachować pogodę ducha i cieszyć się w pełni ze swojego stanu. Na szczęście wymienione wcześniej dolegliwości nie muszą być codziennością przyszłej mamy, warto bowiem skonsultować z lekarzem prowadzącym możliwość wdrożenia fizjoterapii. Fizjoterapia w ciąży to specjalistyczna forma terapii, która wspiera zdrowie kobiety ciężarnej poprzez łagodzenie dolegliwości bólowych, poprawę postawy ciała oraz przygotowanie organizmu do porodu i połogu. Polega ona na indywidualnie dobranych ćwiczeniach, terapii manualnej oraz edukacji w zakresie ergonomii codziennych czynności i profilaktyki dolegliwości ciążowych. Fizjoterapeuta uroginekologiczny pomaga między innymi w przypadku bólu kręgosłupa, przeciążenia mięśni dna miednicy, problemów z oddychaniem czy obrzęków kończyn. Regularna fizjoterapia może również poprawić świadomość ciała i ułatwić powrót do formy po porodzie.

Cele i zakres fizjoterapii w ciąży

Fizjoterapia w ciąży to trochę jak dobrze dobrana mapa w czasie wędrówki po nieznanym terenie – pomaga poruszać się bezpiecznie, świadomie i z większym komfortem. Jej głównym celem jest wsparcie przyszłej mamy w tym niezwykłym, ale często też wymagającym czasie. Zakres działań jest szeroki – od łagodzenia bólu pleców i miednicy, przez naukę oddychania, po pracę z mięśniami dna miednicy, które są jak hamak podtrzymujący rosnące dziecko. Fizjoterapia pomaga też w radzeniu sobie z obrzękami, poprawia postawę, zapobiega problemom takim jak nietrzymanie moczu czy rozejście mięśni brzucha. To nie tylko „naprawianie” ciała, ale raczej nauka, jak z niego korzystać w nowej roli – roli mamy. Dzięki temu kobieta może poczuć, że ma wpływ na to, jak przejdzie przez ciążę i jak przygotuje się do porodu – zarówno fizycznie, jak i mentalnie.

Fizjoterapeuta powinien przeprowadzić z przyszłą mamą szczegółowy wywiad, zapoznać się z zaleceniami lekarza prowadzącego i na tej podstawie indywidualnie dobrać ćwiczenia, mogą to być na przykład:

Ćwiczenia oddechowe – głębokie oddychanie torem dolnożebrowym, czyli przy otwartych żebrach, które pomaga rozluźnić ciało i przygotowuje do porodu.
Kocie grzbiety – pozycja na czworakach, powolne zaokrąglanie i prostowanie pleców – świetne na ból kręgosłupa i mobilizację miednicy.
Krążenie biodrami na piłce gimnastycznej – pomaga rozluźnić napięcie w okolicy miednicy i dolnego odcinka pleców.
Ćwiczenia mięśni dna miednicy (trening Kegla) – napinanie i rozluźnianie mięśni, które wspierają macicę i pęcherz – ważne, by ćwiczyć je świadomie, z oddechem.
Ćwiczenia równoważne i rozciągające – na przykład pozycje jogi dla ciężarnych, takie jak pozycja dziecka, gołębia lub motyla, poprawiające elastyczność i stabilność.
Marsz w miejscu lub spacer – najprostsza forma aktywności, która poprawia krążenie i działa ogólnie wzmacniająco.

Należy pamiętać, że ćwiczenia te powinny być łagodne, bezpieczne i wspierać ciało na różnych etapach ciąży. Nie mogą one powodować bólu czy dyskomfortu.

Fizjoterapia w ciąży a przygotowanie do porodu

Fizjoterapia w ciąży działa trochę jak trening przed maratonem – pomaga wzmocnić, uelastycznić, a także „nauczyć” ciało, jak współpracować podczas porodu i jak szybciej się po nim zregenerować. Dzięki regularnym ćwiczeniom, kobieta uczy się prawidłowego oddychania, co jest kluczowe przy skurczach porodowych oraz aktywacji i rozluźniania mięśni dna miednicy – tych, które będą „pracować” podczas porodu. Fizjoterapeuta pokazuje też, jak przyjąć pozycje wertykalne, na przykład kuczne, na czworakach lub na piłce, które ułatwiają dziecku zejście do kanału rodnego i zmniejszają ból. Dodatkowo, fizjoterapia przygotowuje ciało do połogu – również po cesarskim cięciu – i uczy, jak chronić mięśnie brzucha i miednicy przy wstawaniu, noszeniu dziecka czy karmieniu, by nie doszło do przeciążeń. To także profilaktyka nietrzymania moczu, rozejścia mięśni prostych brzucha oraz zapobieganie problemom związanych z powrotem do aktywności po porodzie. Mówiąc prościej: to dobry sposób na spokojniejszy poród i łatwiejszy „powrót do siebie”.